کد مطلب:20998 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

شرط راهيابي به عرفان وسلوك خالص چيست؟

قبل از هرچيز بزرگي روح وبزرگواي شما را جهت انجام وظايف عرفي و شرعي وتلاش براي كسب رضاي خدا راتبريك مي گوييم . آنچه از نامه شما به خوبي به دست مي آيد آن است كه به اين نكته مهم توجه داريد كه نبايدعرفان و سيرو سلوك، آدمي رااز وظايف فردي واجتماعي دور كند واين همان روش پيامبران وامامان واولياء شايسته خداونداست كه در مضمون حديث شريف زير متجلي است : كن في الناس ولاتكن معهم (درميان مردم باش ولي هضم درآنان نباش) واز ويژگيهاي ممتاز (امامان) نسبت به برخي (عرفا) آن است كه عبادت ها وتلاش هاي خودشان را تنها در سير من الخلق الي الحق خلاصه نمي كنند بلكه سير من الحق الي الخلق، في الخلق الي الحق را نيز دارا مي باشند ودرعين حضور درجامعه به مقامفنا في ا... نيزنايل شده اند. درچنين سير وسلوكي است كه بيشترين مبارزه براي دفع و رفع وسوسه هاي شيطاني انحام مي پذيرد وبيشترين فشار را ازناحيه رفتارمردم، انسان سالك بايد تحمل كند وتمامي اين تلاش ها است كه وقتي برمدار حق واخلاص انجام مي گيرد، موجب سنگيني كفه ترازوي عمل وايمان مي شود ومصداق اين آيه شريفه مي شود كه : فاما من ثقلت موازينه فهو في عيشه راضيه (هر كه سنجيده هايش سنگين برآيد، پس وي در زندگي خوشي خواهد بود1، بنابراين تمامي وسوسه ها وغفلت ها ومحدوديت ها، اگر چه از يك سو موجب كندي ظاهري سير وسلوك ميشود، ولي از سوي ديگر همچون موانع درميدان رزم است كه عبور ازآنها انسان سالك را ورزيده تر مي كند ولذت (وصال) پس از(هجران) را براي آدمي محسوس تر مي كند . بنابراين بدون آن كه انگيزه خود رانسيت به وظايف فردي واجتماعي وادامه تحصيل ازدست بدهيد، تلاش كنيد علاوه برتداوم تلاوت وتدبر درقرآن ومطالعه سنت و سيره پيامبر وامامان(ع) از ارتباط با بزرگان معاصر وآثار مكتوب اولياء خدا نيز بهره مند شويد وبا پي گيري برنامه (مشارطه، مراقبه ومحاسبه) درهر شبانه روز طي سير وسلوك را براي خود هموارتر سازيد. براي تقويت اراده بايد دانست كه : فرد با اراده كسي است كه داراي هدفي معقول بوده تا موقعي كه به آن نرسيده است، ازتعقيب آن بازنميايستد. مشكلات وموانع رواني يا مادي، به اراده وعزم اولطمه نزده واز پيشرفتن جلوگيري نمي كند. بـنابراين دراوليــن گام، براي رفع اضطراب وكسب روحيه قوي بايد هدف ويا اهداف دقيق ومشخص خود را از زندگي يا كاري كهميخواهد انجام دهد، براي خويش ترسيم نمايد. طبيعي است اين هدف، بايد معقول، قابل دستيابي، بدون افراط وتفريط، مطابق توان واستعداد فرد و واقع بينانه باشد؛ نه آن كه آرماني بلندپروازانه وخارج از توانايي هاي وي باشد. دراين صورت درصحنه عمل وقتي با مشكلات و سختي هاي طاقت فرسا و خارج از توان خود، روبه رو شد وباشكستهاي احتمالي به هدف مورد نظر خود دست نيافت؛ نااميد ودلسرد شده وازادامه كار منصرف مي گردد.هم چنين از انجام كارهاي ديگر منصرف مي شود، وخود راناتوان و بي اراده تلقي مي كند.دومين گام، شناخت تواناييها واستعدادهاي نهفته در وجودخويش است. همه ما در وجود خود از استعدادهايي برخورداريم، كافي است اين نيروها را بشناسيم وبراي رسيدن به هدف، آنها رابه كار گيريم. سومين گام، برنامه ريزي است. بايد براي تمام كارها و فعاليت هاي شبانه روزي، برنامه اي مدون ومنظم داشته باشيد. بدين منظور از جدولي استفاده كنيد كه درستون افقي آن، ساعات شبانه روز ودر ستون عمودي، ايام هفته را يادداشت كرده وتمام كارهاي روزانه را درآن درج كنيد(ازخواب واستراحت تا عبادت، ورزش، مطالعه و...)هرفعاليتي را درزمان خاص خود در جدول بنويسيد وهيچ زماني را بدون كار خالي نگذاريد. هرروز صبح با نگاهي به آن برنامه، به اجراي دقيق آن بپردازيد وشبها قبل از خوابيدن، آن رامحاسبه وارزيابي كنيد؛ شايسته است همچون يك محاسبه گر جدي وقاطع، فعاليت هاي روزانه وميزان موفقيت خودد انجام دادن كارها را بررسي كنيد. درصورت موفقيت خود را تشويق كنيد ودرصورت تخلف از برنامه وسهل انگاري دراجرا، خود را تنبيه نماييد. چهارمين گام، تلقين است. تلقين به خود در تقويتاراده اثر قابل ملاحظه اي دارد . بنابراين هر روز جملاتي را به خود تلقين كنيد؛ مانند : (من اراده لازم براي انجام كارهايم را دارم)،( هيچ چيزي نمي تواند اراده ام را متزلزل كند)،(.آنچه راكه به نظرم انجام دادني است انجام مي دهم، هيچ قدرتي نمي تواند مرا از آن باز دارد.)،(اراده من هرروز محكم تر مي شود)،(بر من لازم است كه موفق شوم؛ زيرا موفقيت ازآن نيرومندان است) و... پنجمين گام، توجه به تدريجي بودن تقويت اراده است. براي به دست آوردن اراده اي قوي ومحكم، تدريجي بودن آن ونياز به تمرين وممارست امري لازم وضروري است. گمان نكنيد مي توانيد به طور دفعي وبدون هيچ تلاشي، به آن دست يابيد . بنابراين به راه كارهاي عملي زير توجه نموده، به آنها عمل كنيد :1. هرروز صبح حداقل 20 دقيقه به طور مرتب و درساعتي معين ورزش كنيد،2. سحرگاهان يا صبح گاهان، هرگاه كه بيدار شديد بي درنگ برخيزيد و از رختخواب بيرون رويد. حتي اگر خواب آلودگي مزاحمتان است، از اتاق بيرون رويد وقدري نرمش كنيد تاخواب آلودگي از بين برود،3. درصورت امكان، چند دقيقه قبل ازاذان صبح از خواب بيدار شده، نماز شب بخوانيد واگر درآن وقت بيدار نشديد، قضاي آنرا بجاي آوريد،4. مقيد باشيد هر روز تعداد آيات معيني را قرائت كنيد،مثلاً 30 تا 50 آيه ودرصورت تمايل در هفته هاي بعد به ميزان آن بيفزاييد،5. هرگز دركارها نااميد نشويد و با حالت تهاجمي براي پي گيري و به انجام رساندن كارهاي ناقص وناموفق، جديت به خرج دهيد،6. كارهايي را كه به عهده مي گيريد ناتمام رها نكنيد وآنها را به نحو احسن وتا رسيدن به نتيجه مطلوب ادامه دهيد. دربرنامه ريزي درسي نيز به نكات زير توجه كنيد : 1.مطابق با توانايي، استعدادهاي جسماني و رواني خويش برنامه ريزي كنيد،2. برنامه تدوين شده، قابل اجرا بوده واز هرگونه افراط و تفريط به دور باشد،3. برنامه تدوين شده تنوع داشته وبه ديگر فعاليتها (مثل :خواب،ورزش،تفريحات سالم وارتباط با دوستان مورد اعتماد،ارتباط با خداوند وانجام دادن عبادات ) زمان كافي اختصاص دهيد، گرچه اكثر اوقات شبانه روز شما براي اين مقطع بايد به فعاليت هاي علمي، تحصيلي ومطالعه اختصاص يابد،4. هر شب قبل ازخوابيدن، فعاليتهاي روز جاري را محاسبه كرده وميزان موفقيت خويش را ارزيابي كنيد،5. بهترين ساعات مطالعه ـ به خصوص درس هاي مشكل ـصبح زود است،6. حتي الامكان درباره درس هايتان با همكلاسي هاي خود گفت و گو ومباحثه كنيد،7. شرايط لازم را براي مطالعه فراهم كنيد(زمان مطالعه، مكان مطالعه، آمادگي جسماني وراني براي مطالعه و ...) در جلد دوم طرايف الحكم، چاپ اول، ص21 از حضرت امير المومنين (ع) روايت شده كه پيغمبر(ص) هرموقع كه اضطراب واندوهي برآن حضرت روي مي داد اين دعا را مي خواند وفرمود : هيچ كس از مسلمين اين دعا را سه بار نخوانده مگر آن كه درخواست خود را به دست آورد : ياحي و يا قيوم، ياحيا لا يموت، يا حي لا اله الاانت كاشف الهم مجيب دعوه المضطرين، اسالك بان لك الحمد لا اله الاانت، المنان، بديع السموات والارض ذوالجلال والاكرام رحمن الدنيا والاخره ورحيمها رب ارحمني رحمه تغنيي به عن رحمه من سواك يا ارحم الراحمين 2 درجاي ديگر، پيامبر اكرم(ص) : درتفسير برهان منقول است هر كه شب جمعه سورهدخان را قرائت نمايد حق تعالي گناهان گذشته او را بيامرزد وهر كه بنويسد وبا خود دارد، ازكيد شيطان ايمن گردد واگر بنويسد وزير متكاي خود نهد خواب خوش بيند واز اضطراب محفوظ ماند3، گفتني است كه براي رسيدن به هدف مشخصي درزندگي، شخص بايد به چند مطلب توجه داشته باشد : يكم : هدف براي فرد روشن وشفاف باشد ووي ترسيمي صحيح وواقع بينانه ازآن داشته باشد. دوم : اين هدف مورد نظر، دست يافتني بوده ومطابق باتوانايي او باشد. سوم : شخص برنامه ريزي صحيحي براي دستيابي به آن داشته باشد. چهارم : از تلاش و كوشش وهمت كافي برخوردار باشد . پنجم : اراده اي محكم واستوار با استفاده از راه هاي تقويت اراده، درخود ايجاد كند.ششم : برخداوند توكل كرده واز او استمداد جويد.



(1) قارعه/6و7

(2) دروخانه معنوي، رضاجاهد، انتشارات هاتف، چاپ دهم 1378،ص67

همان،ص67